Duurzaam een einde maken aan structurele onveiligheid

Astrid vertelt over haar ervaringen met de MDA++ aanpak tot dusverre. “De grootste verandering die de MDA++ aanpak teweeg gebracht heeft in de werkwijze, is dat nu één casemanager aangewezen wordt die drie jaar betrokken blijft. Zo blijven dezelfde professionals betrokken en is er sprake van een effectieve samenwerking tussen de betrokken hulpverleners.”

Hoe het werkt? Veilig Thuis brengt een casus in. Deze wordt besproken door het team, bestaande uit afgevaardigden vanuit Veilig Thuis, Jeugd Veilig Verder, Jeugdbescherming Gelderland en Moviera, onder voorzitterschap van een procesregisseur van de gemeente. Ook het gezin en eventueel al betrokken hulpverlening zit aan tafel. Met het gezin wordt besproken welke acties er als eerste uitgezet moeten worden. Medewerking is vrijwillig, maar niet vrijblijvend. Als het kan wordt de samenwerking met het strafrecht gezocht, zo geeft Astrid aan. “Soms is juist een strafrechtelijk kader net dat duwtje in de rug dat iemand nodig heeft. Dan word je beloond om mee te werken, in plaats van mogelijk gestraft omdat je niet meewerkt en de situatie verergerd.”

Wanneer in samenspraak met het gezin een plan van aanpak geformuleerd is, wordt de casus toegewezen aan een casemanager. Wie dit wordt hangt van een aantal factoren af. Vervolgens start de eerste fase. “Het borgen van de veiligheid staat voorop, dus we richten ons eerst op wat daar voor nodig is”, vervolgt Astrid. “Vrijwel gelijktijdige starten we de tweede fase: de analysefase. Van welke onderliggende problematiek of risicofactoren is sprake? Hierbij kun je denken aan (het gebrek aan) werk, een verslaving en problemen met huisvesting. Als de situatie veilig geacht wordt, dan starten we na 3 maanden met het aanpakken van die risicofactoren. In de derde fase werken we aan herstel bijvoorbeeld door middel van traumabehandeling, praktische begeleiding en de inzet van het netwerk van de betrokkenen.”

Als casemanager ben ik trouwens niet uitvoerend bij deze behandelingen betrokken”, zo gaat ze verder. “Ik zorg ervoor dat de juiste, gespecialiseerde professionals ingeschakeld worden om de specifieke problematiek aan te pakken. Daarbij monitor ik de voortgang en blijf met het gezin en de betrokken professionals in gesprek. Hoe gaat het? Wat hebben ze nodig? Is behoefte aan meer specialistische hulp?”

Astrid: “Na het intensieve begeleidingstraject schakelen we over naar de waakvlamconstructie. Dat kan alleen wanneer de problematiek bij de kern aangepakt is en de rust teruggekeerd is in het huishouden. Wij blijven dan langs de zijlijn betrokken en grijpen we in wanneer er sprake lijkt te zijn van terugval.”

Daarnaast worden ervaringsdeskundigen ingezet om zowel de slachtoffers als de plegers van huiselijk geweld te begeleiden. Zij sluiten bijvoorbeeld aan bij een huisbezoek door Veilig Thuis. “Omdat ze zelf weten hoe complex de dynamiek tussen de verschillende betrokkenen is bij huiselijk geweld, biedt dit vaak net dat stukje rust en herkenning dat een gezin nodig heeft. Daarnaast vervullen de ervaringswerkers een voorbeeldrol: als ik het kan dan kun jij het ook”, licht ze toe.

Er zijn twee succesfactoren binnen de aanpak van MDA++: de betrokkenheid van een vaste groep hulpverleners en casemanagers  die tenminste elk kwartaal de casuïstiek uitgebreid bespreken en de inzet van ervaringsdeskundigen. “Door met een vast team samen te werken, blijven we scherp op wat de cliënten nodig hebben, maar blijven we ook kritisch op waar onze meerwaarde ligt. Hebben we het proces zo ingericht dat er inderdaad een duurzaam einde aan het geweld gemaakt wordt? En beschikken we over de expertise die een specifiek gezin nodig heeft of hebben we hier partners bij nodig?”

Wat bijzonder is aan de MDA++ aanpak, is dat het betrokken team actief gestimuleerd worden om buiten de kaders naar oplossingen te zoeken. Complexe problematiek vraagt soms tenslotte om een creatieve aanpak. Er is een budget beschikbaar om iets extra’s te kunnen doen, een doorbraak te kunnen forceren. Astrid vertelt wat dat concreet betekent. “In de praktijk is het nog niet voorgekomen, maar in theorie zouden we een overbelast gezin voor een week naar Center Parcs kunnen sturen om zo te voorkomen dat de situatie onderling uit de hand loopt. Voorwaarde is natuurlijk wel dat zo’n oplossing direct bijdraagt aan de veiligheid van alle betrokkenen en dat het gericht is op het forceren van een doorbraak in de behandeling. Wat wel gebeurd is, is dat we voor een cliënt de huurschuld voldaan hebben uit dit budget. Zo kon ze wel urgentie krijgen en binnen 3 maanden alsnog doorstromen naar een huurhuis in een andere gemeente waar haar netwerk dichtbij was. Dat was ons anders nooit gelukt”.

Net als bij de implementatie van iedere nieuwe werkwijze, zijn ook in de aanpak van MDA++ nog optimalisaties mogelijk. “Het grootste voordeel dat ik zelf ervaar, is dat er nu gewoon meer tijd is en we de beschikking hebben over korte lijnen met professionals die veel expertise inbrengen waardoor de hulp aan cliënten beter wordt. Dat zou ook buiten de doelgroep MDA++ tot mooie resultaten kunnen leiden. Maar in de onderlinge samenwerking kunnen we nog wel wat slagen maken. Zo zou het ontzettend helpen als wij afspraken maken over bijvoorbeeld voorrang op wachtlijsten en de inzet van experts bij ernstige gevallen. Die slagkracht missen we nu, terwijl dat juist bij dit soort complexe casussen zo belangrijk is. Meer daadkracht tonen dus”, zo sluit Astrid af.